Điều trị cho phụ nữ hiếm muộn thường phải điều hòa, nuôi dưỡng các mạch xung, nhâm, đốc, đới là các mạch dẫn khí huyết nuôi dạ con. Nếu phụ nữ có kinh nguyệt điều hòa, khí huyết thông suốt thì các mạch nuôi dưỡng dạ con không ứ trệ và tử cung, buồng trứng ít có bệnh. Một số bài thuốc dưới đây sẽ giúp phụ nữ hiếm muộn cải thiện tình trạng bệnh, mau đậu thai.

Phụ nữ gầy, khô hạn. Phép trị bổ thận thủy, thanh can hỏa, điều kinh. Bài thuốc gồm thục địa 40g, bạch thược 20g, đương quy 20g, sơn thù nhục 20g sắc uống uống  khoảng 30 thang. Nếu người nóng, kinh thường có trước ngày định kỳ gia thêm vị  địa cốt bì 12g, huyền sâm 14g, mạch môn 12g. Bài thuốc chữa can thận âm, huyết hư hỏa động. Trong bài có vị thục địa, bạch thược, đương quy bổ huyết điều kinh. Địa cốt bì 12g, huyền sâm 12g, mạch môn 12g, thanh nhiệt, lương huyết. Bài thuốc thích hợp với phụ nữ gầy, tích nhiệt, khô hạn.

Phụ nữ huyết kém, sợ lạnh. Phép trị ôn bổ tỳ thận, ôn hỏa mệnh môn. Bài thuốc gồm có vị nhân sâm 14g, bạch truật 12g, hoài sơn 20g, ba kích nhục 40g, ngải diệp 12g sắc uống ngày một thang, uống khoảng 30 thang. Nếu kinh trễ ngày do huyết hư hàn nên gia thêm vị thục địa 20g, nhục quế 6g. Bài này chữa tỳ vị hư hàn, mệnh môn hỏa suy. Trong bài có vị nhân sâm, bạch truật kiện tỳ vị, bổ khí sinh huyết. Hoài sơn bổ tỳ thận, ba kích ôn kinh thận, điều huyết mạch. Ngải diệp ôn kinh tán hàn, điều kinh. Thục địa, nhục quế  ôn bổ thân mệnh môn hỏa, khử hàn. Bài này dùng thích hợp với người hiếm muộn do tỳ thận dương hư, khí hư sinh huyết kém, sợ lạnh.  

Phụ nữ bị stress, can khí uất kết. Phép trị dưỡng huyết điều kinh, khai thông uất kết. Bài thuốc gồm đương quy 20g, bạch truật 20g, bạch thược 30g, phục linh 12g, mẫu đơn bì 12g, hương phụ 12g, thiên hoa phấn 8g sắc uống trong ngày, uống khoảng 30 thang. Nếu kinh trồi sụt không đúng kỳ, dùng thêm thục địa 20g, đương quy 30g, bạch thược 20g, thỏ ti tử 20g, hoài sơn 20g, phục linh 14g, sài hồ 4g, kinh giới 12g (sao cháy). Uống khoảng 2-4 thang cho kinh điều hòa.

Bài thuốc có tác dụng bổ tinh huyết can thận, khi khí huyết đầy đủ, đều hòa dễ có con. Hai bài phối hợp uống rất thích hợp với những người hiếm muộn, kinh không đều, tính tình không vui do can khí uất kết, huyết không thông, tử cung buồng trứng nuôi dưỡng kém mà dẫn đến hiếm muộn.

Phụ nữ mập phì, đàm thấp thịnh khí hư. Phép trị kiện tỳ vị, hóa đàm, dưỡng khí. Bài thuốc gồm nhân sâm 14g, bạch truật 12g, phục linh 16g, đương quy 14g, hoàng kỳ 16g, sài hồ 12g, thăng ma 12g, trần bì 12g, bán hạ chế 10g, cam thảo 4g sắc uống. Bài này nên uống khoảng  8-10 thang có tác dụng bổ trung, ích khí, kiện tỳ vị, tiêu đàm, giúp khí huyết nuôi dưỡng tử cung buồng trứng mà dễ có thai.

Lương y Minh Phúc (nguyên PCT Hội Đông y Vũng Tàu)