Mùa nóng, theo quan điểm của Đông y, cơ thể mất nhiều tân dịch qua đường mồ hôi, nước tiểu bị cô đặc nên tiểu tiện thường sẻn đỏ, có thể có cảm giác nóng gắt, là điều kiện thuận lợi cho việc hình thành sỏi đường tiết niệu. Mùa hạ là mùa thấp nhiệt lưu hành, nhân tố gây bệnh này dễ xâm nhập vào cơ thể, kết lại ở thận, niệu quản hoặc bàng quang tạo nên sỏi, chứng bệnh được người xưa gọi là thạch lâm. Để phòng chống căn bệnh này, Đông y khuyên nên thực hiện một số biện pháp đơn giản sau đây.
Trà dược: Có thể dùng các vị thuốc hoặc bài thuốc hãm hoặc sắc uống thay trà trong ngày như:
Kim tiền thảo: (1) Kim tiền thảo 30 - 90g; (2) Kim tiền thảo 30g, râu ngô 30g; (3) Kim tiền thảo 30g, thòng bong 30g; (4): Thanh cao 30g, kim tiền thảo 30g, biển đậu 30g; (5) Thanh cao 30g, kim tiền thảo 30g, biển đậu 30g; (6): Râu ngô 50g, nhân trần 25g, bồ công anh 25g, kim tiền thảo 30g; (7) Kim tiền thảo 30g, thạch vi 15g, bạch linh 12g; (8) Kim tiền thảo 60g, thạch vi 60g, kê nội kim 15g.
Các vị thuốc khác: (1) Vỏ rễ cây lựu 30 – 60g; (2) Rễ cỏ tranh 30 – 60g; (3) Cây râu mèo toàn cây 30g; (4) Hạ khô thảo 30g; (5) Râu ngô 60g; (6) Rễ ngô 120g, lá ngô 12g; (7) Đậu đen sao cháy vỏ; tán vụn 30g, lá diếp cá 30g; (8) Vỏ bí đao 30g, ô mai 10g; (9) Giá đỗ xanh 100g, trạch tả 18g; xích tiểu đậu (đậu đỏ) 30g; (9) Măng trẻ (bóc vỏ) 120g, rau mã đề 120g; (10) Rêu xanh đáy thuyền 1 nắm; (11) Phù tiểu mạch 30g, vỏ bí đao 30g; mộc nhĩ 15;(12) Hải kim sa 15g, trà 2g.
Một số bài thuốc đơn giản
1. Vỏ bí đao 30g, kim tiền thảo 30g, rau mã đề 15g, rễ cỏ tranh 30g, địa long khô 1 con, sắc uống.
2. Qua lâu nhân 50g, hạt củ cải trắng 10g, khổ sâm 60g, tất cả sấy khô tán thành bột, uống mỗi ngày 2 lần, mỗi lần 3g.
3. Hổ phách 30g, kê nội kim 30g, xa tiền tử 30g, tất cả sấy khô tán thành bột uống, uống mỗi ngày 2 lần, mỗi lần 3g.
4. Phèn trắng sống 3g, tán thành bột mịn, hòa một chút nước, đắp vào rốn.
5. Kê nội kim 18g, mang tiêu 18g, hai thứ tán thành bột uống mỗi ngày 2 lần, mỗi lần 3g.
6. Hải phù mạch 60g, cam thảo sống 60g, hai thứ sấy khô tán thành bột mịn, mỗi ngày uống 3 lần, mỗi lần 3g.
7. Râu ngô 50g, nhân trần 25g, bồ công anh 25g, kim tiền thảo 30g, sắc uống.
8. Kim tiền thảo 30g, thạch vi lô 30g, lô căn 30g, sắc uống.
9. Kim tiền thảo 30 - 60g, xa tử thông 10g, thông thảo 6g, cam thảo 3g, sắc uống.
10. Trân châu mẫu 60g, kê nội kim 12g, lộ lộ thông 12g, hải phù thạch 12g, hải kim sa đằng 12g, ty qua đằng (dây mướp) 12g, mạch môn 9g, sắc uống.
11. Ty giải 15g, kim tiền thảo 30g, cù mạch 12g, trư linh 12g, đương quy 12g, vỏ bí đao 12g, đại phúc bì 10g, trạch tả 10g, xuyên khung 6g, sắc uống.
12. Hải kim sa 30g, hoạt thạch 30g, xa tiền tử 15g, ngưu tất 15g, thạch vi 10g, chỉ xác 6g, sắc uống.
BS Khánh Hoàng (Hội Đông y Việt Nam)