Ma hoàng là vị thuốc trong bài Tiểu thanh long thang gia giảm trị viêm xoang dị ứng.
Bệnh viêm xoang là một trong những căn bệnh mạn tính phổ biến và rất dễ phát sinh bệnh, đặc biệt là vào mùa thu đông, thời tiết lạnh và khô hanh, môi trường ô nhiễm…
Theo y học cổ truyền, nguyên nhân là do cơ địa dị ứng nhiễm khuẩn (huyết nhiệt), dị ứng do lạnh (phế khí hư, vệ khí hư) gặp phải các tác nhân phong hàn, phong nhiệt, nhiệt độc mà gây bệnh.
Viêm xoang được chia làm hai loại: viêm xoang dị ứng và viêm xoang nhiễm khuẩn. Sau đây là một số bài thuốc tùy thể bệnh chữa trị.
Viêm xoang dị ứng: Nguyên nhân thường do phong hàn kết hợp với phế khí hư và vệ khí hư. Phép chữa là bổ khí cố biểu, khu phong tán hàn. Dùng một trong các bài thuốc sau:
Bài 1: Bạch truật 12g, quế chi 8g, tang bạch bì 10g, bạch chỉ 12g, cam thảo 4g, gừng 4g, hoài sơn 16g, ké đầu ngựa 16g, xuyên khung 16g, tế tân 6g. Sắc uống ngày 1 thang.
Bài 2: Tiểu thanh long thang gia giảm: ma hoàng 6g, quế 6g, bạch thược 12g, gừng khô 4g, cam thảo 4g, tế tân 4g, bán hạ chế 8g, ngũ vị tử 4g, đẳng sâm 16g, hoàng kỳ 12g, khương hoạt 8g, ké đầu ngựa 12g. Sắc uống ngày 1 thang.
Bài 3: Ngọc bình phong tán và quế chi thang gia giảm: hoàng kỳ 16g, phòng phong 6g, bạch truật 8g, quế chi 8g, bạch thược 12g, gừng 2g, đại táo 6g. Nếu bệnh mới mắc chảy nước mũi nhiều, thêm ma hoàng 4g, tế tân 6g. Nếu mệt mỏi, đoản hơi, thêm đẳng sâm 16g, kha tử 6g. Sắc uống ngày 1 thang.
Viêm xoang do nhiễm khuẩn: Nguyên nhân thường do nhiệt độc. Có hai thể cấp và mạn tính:
Thể cấp tính: Bệnh mới phát, người bệnh ngạt mũi, chảy nước mũi vàng có mủ, xoang hàm và xoang trán đau, viêm mũi, người sợ lạnh, sốt, nhức đầu. Phép chữa là thanh phế nhiệt giải độc.
Bài 1: Kim ngân hoa 16g, hy thiêm thảo 16g, ké đầu ngựa 16g, mạch môn 12g, chi tử 8g, dấp cá 16g. Sắc uống ngày 1 thang.
Bài 2: Tân di thanh phế ẩm gia giảm: tân di 12g, hoàng cầm 12g, sơn chi 12g, thạch cao 40g, tri mẫu 12g, kim ngân hoa 16g, mạch môn 12g, dấp cá 20g. Nếu sợ lạnh, sốt, nhức đầu bỏ hoàng cầm, mạch môn; thêm ngưu bàng 12g, bạc hà 12g.
Thể mạn tính: Bệnh kéo dài, xoang hàm và trán ấn đau, thường chảy nước mũi có mủ, mùi hôi, mất khứu giác, thường xuyên nhức đầu. Phép chữa là dưỡng âm nhuận táo, thanh nhiệt giải độc. Bài thuốc: sinh địa 16g, huyền sâm 12g, đan bì 12g, mạch môn 12g, kim ngân 16g, ké đầu ngựa 16g, tân di 8g, hoàng cầm 12g. Sắc uống ngày 1 thang.
Lương y Đình Thuấn
(tổng hợp)