Táo bón do khí hư hay gặp người có tuổi, nhu động ruột yếu, ít vận động, ăn kém… Biểu hiện đại tiện khó hoặc đi không thông, phải rặn nhiều, sau khi đi xong mệt mỏi vã mồ hôi, tay chân lạnh, cơ nhão, mặt nhợt, rêu lưỡi mỏng, nhợt, mạch nhuyễn nhược. Phép trị: Ích khí nhuận tràng, thăng dương… Dưới đây là bài thuốc Bổ trung ích khí thang thường dùng chữa táo bón do khí hư.
Bài thuốc gồm: Hoàng kỳ 18g, quy vĩ 14g, nhân sâm 14g bạch truật 12g, thăng ma 10g, sài hồ 10g, trần bì 10g, cam thảo 6g, hắc chi ma 20g (mè đen). Tác dụng: Điều bổ tỳ vị thăng dương ích khí, nhuận tràng. Chữa tỳ vị khí hư hạ hãm, sinh ra triệu chứng sa nội tạng như sa dạ dày, sa tử cung, sa trực tràng táo bón, hoặc chứng tỳ khí hư không nhiếp thống được huyết gây chứng rong kinh ở phụ nữ hoặc kiết lỵ táo bón do khí hư kéo dài.
Trong bài thuốc, hoàng kỳ bổ khí, thăng dương cố biểu là chủ dược. Đảng sâm, bạch truật, chích thảo ích khí bổ tỳ kiện vị. Trần bì lý khí hóa trệ. Thăng ma, sài hồ hợp với sâm kỳ để ích khí thăng đề. Đương quy bổ huyết hòa vinh. Cam thảo hòa dược. Nếu táo phân cứng gia đào nhân12g. Nếu có sốt nóng, viêm, gia kim ngân 12g. Nếu bụng đầy gia la bặc tử 14g (hạt củ cải). Nếu chóng mặt thiếu máu gia tam thất 14g. Nếu người mập, khí hư thấp trệ, tê tay chân gia bán hạ 8g.
Lương y Nguyễn Văn Sáu (Trung tâm Y tế Bà Rịa)