Trong cuốn sách "Ăn trong chánh niệm, Sống trong tỉnh thức", Thiền sư Thích Nhất Hạnh nhắc đến khái niệm ăn trong chánh niệm (mindful eating).
Thuật ngữ chánh niệm có nguồn gốc từ giáo lý nhà Phật. Cũng giống như các hình thức thiền định như ngồi, thở, đi đứng, nhiều thiền sư cũng khuyến khích ăn uống chánh niệm (eating mindful), tức là ăn uống có tư duy, có sự lưu tâm.
Trong cuốn How to eat, Thiền sư Thích Nhất Hạnh viết: "Khi bạn đưa một miếng trái cây vào miệng, tất cả những gì bạn cần là một chút chánh niệm để nhận biết: 'Tôi đang đưa một miếng táo vào miệng'. Tâm trí của bạn không cần phải ở một nơi nào khác.
Nếu bạn đang nghĩ về công việc trong khi nhai, thì đó là bạn đang ăn uống không có tâm. Khi bạn chú ý đến quả táo, đó là chánh niệm. Sau đó, bạn có thể nhìn sâu hơn và chỉ trong một thời gian rất ngắn, bạn sẽ thấy hạt giống táo, vườn cây ăn quả tuyệt đẹp và bầu trời, người nông dân, người hái... Rất nhiều việc nằm trong quả táo đó".
Việc thực hành chánh niệm, theo Thiền sư, có thể giúp con người tránh khỏi những xao nhãng bên ngoài, tránh ăn uống vô độ và có cơ thể khỏe mạnh hơn.
Khi tập ăn trong chánh niệm, người tập nên lắng nghe cơ thể, khi đói thì ăn, no dừng lại. Ăn đúng bữa, đúng nơi quy định, không ngồi trong ôtô, không ăn khi xem TV, khi ăn, người tập cần gác lại tất cả công việc khác.
Thiền sư Thích Nhất Hạnh cũng chia sẻ một chế độ ăn chay không dùng bất kỳ sản phẩm nào từ động vật bao gồm cả trứng, sữa vẫn có thể hoàn toàn bổ dưỡng.
Theo đó, bữa sáng là cháo yến mạch, bánh mì tự làm, đậu hạt tự trồng tại làng, trái cây và đôi khi là các món bún, phở hay xôi. Bữa trưa dùng cơm, rau xào, đậu phụ, canh, rau củ hay salad và một ít đồ ngọt tráng miệng.
Với người Việt Nam, món tráng miệng thể ăn chè, các loại đậu. Buổi tối thực đơn là món ăn nhẹ với cơm, canh và một ít rau quả.
Thiền sư Thích Nhất Hạnh sinh năm 1926 tại Thừa Thiên Huế, đã viên tịch tại Tổ đình Từ Hiếu, phường Thủy Xuân, TP Huế lúc 0h ngày 22/1, ở tuổi 96. Thực hiện theo di nguyện của ngài, chùa Từ Hiếu tổ chức tang lễ theo một khóa tu im lặng trong 7 ngày.