1,3 triệu ca tử vong do các bệnh về nấm

Đó là thông tin các bác sĩ bệnh viện Phổi TƯ cho biết tại Hội thảo khoa học với chủ đề “Những thách thức trong chẩn đoán và điều trị nấm phổi” được bệnh viện tổ chức ngày 1/2, nhân Hưởng ứng kỷ niệm “Ngày Phòng Chống bệnh Nấm Aspergillosis toàn cầu – World Aspergillosis Day” và hướng tới mục tiêu cập nhật kiến thức về chẩn đoán và điều trị nấm phổi cho đội ngũ y, bác sĩ công tác tại các cơ sở y tế trên phạm vi cả nước.

Theo đó, hiện nay, trên thế giới hàng năm có khoảng hơn 02 triệu người tử vong do các bệnh nấm và gây ra bệnh lâu dài cho hàng trăm triệu người. Sau đại dịch COVID -19, tỷ lệ bệnh nhân mắc nấm phổi phải nhập viện gia tăng đáng kể.

Các bệnh do nấm là một mối đe dọa sức khỏe toàn cầu, tuy nhiên lại chưa có sự quan tâm đúng mức trong việc tiếp cận chẩn đoán và điều trị. Người mắc bệnh nếu được chẩn đoán và điều trị kịp thời, mỗi năm sẽ có khả năng ngăn ngừa 1,3 triệu ca tử vong do các bệnh về nhiễm nấm, đặc biệt là nấm phổi.

90% người nhiễm nấm phổi còn sót ngoài cộng đồng: Nguy cơ tử vong rất cao

Ước tính, Việt Nam có khoảng 15.000 ca nấm phổi xâm lấn mỗi năm, nấm phổi mãn tính do Aspergillus có khoảng 55.000 trường hợp mỗi năm. Tuy nhiên tỷ lệ chẩn đoán còn dưới ngưỡng, chỉ khoảng 1/1000 ca mắc được phát hiện bệnh. Tỷ lệ tử vong do mắc nấm phổi xâm lấn rất cao dao động 30-80%, đặc biệt nếu không được điều trị 100% bệnh nhân sẽ tử vong. Nấm phổi mãn tính do Aspergillus nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời sau 5 năm tỷ lệ tử vong xấp xỉ 50%.

Hội thảo được tổ chức dưới hình thức trực tiếp và trực tuyến với dự kiến có khoảng 1.000 khách mời. Hội thảo khoa học thu hút sự tham gia của các chuyên gia y tế đầu ngành trong nước và quốc tế nhằm trang bị kiến thức, nâng cao nhận thức của nhân viên y tế cũng như cộng đồng về bệnh nấm phổi do Aspergillus và các dạng nấm phổi khác.

Tại Hội thảo, các chuyên gia trong nước và quốc tế cùng trao đổi, thảo luận về các nội dung như: Chẩn đoán và điều trị nấm Aspergillus phổi xâm lấn kịp thời và chính xác; Thách thức trong chẩn đoán nấm Aspergillus phổi mạn tính; Vai trò của vi sinh trong chẩn đoán bệnh phổi do nấm Aspergillus; Sự lây truyền các chủng kháng thuốc từ môi trường tới người bệnh tại Việt Nam; Nấm phổi Mucormycosis – thách thức mới đối với bác sĩ hô hấp; Mucomycosis ngoài phổi; Dược lý kháng nấm trong thực hành lâm sàng – những vấn đề cần lưu ý; Giới thiệu tài liệu hướng dẫn chẩn đoán bệnh nấm Aspergillus phổi mạn tính;..

Nấm phổi là một bệnh nhiễm trùng phổi, ít gặp ở người bình thường có sức đề kháng tốt. Bệnh hay gặp ở người suy giảm miễn dịch, già yếu, mắc bệnh mạn tính lâu ngày. Tỷ lệ bệnh nấm phổi chỉ chiếm 0,02% các bệnh phổi, tuy nhiên khi bị nấm phổi không phát hiện điều trị kịp thời, khả năng tử vong rất cao.

Nguyên nhân gây bệnh nấm phổi là do các loại nấm: Candida, Aspergillus, Cryptococcus. Trong đó, hay gặp nhất là loại Aspergillus. Hầu hết bệnh nhân thường đến khám vì ho ra máu kéo dài không rõ lý do, sốt kéo dài kèm đau ngực, ho khạc đờm kéo dài kèm khó thở như hen. Cùng với đó là các trường hợp chẩn đoán viêm phổi điều trị kháng sinh kéo dài không khỏi.

Các đại biểu tham gia hội thảo

50% trường hợp nhiễm nấm Aspergillus tử vong sau 5 năm

Bệnh nấm Aspergillus có thể điều trị được bằng các thuốc kháng nấm, khoảng ½ số trường hợp không được điều trị, tử vong sau 5 năm.

Bệnh nấm phổi hay gặp nhất là do nấm Aspergillus. Aspergillosis là một bệnh nhiễm trùng gây ra bởi một loại nấm mốc rất phổ biến và có mặt ở trong nhà và ngoài môi trường. Mặc dù mọi người thường hít phải loại nấm này từ không khí, nhưng loại nấm này chỉ ảnh hưởng đến những người người có hệ miễn dịch suy giảm nặng như bệnh nhân ung thư máu, ung thư các cơ quan khác, sau cấy ghép tạng hoặc điều trị các thuốc ức chế miễn dịch dài ngày. Loại nấm này có thể gây bệnh ở những người đã/đang có bệnh tại phổi, chẳng hạn như những bệnh nhân đã từng mắc lao phổi, hen suyễn hay xơ nang phổi...

Tại Việt Nam, hiện chưa có số liệu cụ thể về bệnh nấm phổi do Aspergillus. Tuy nhiên khoảng 50% bệnh nhân đã từng mắc lao, đến khám lại tại các cơ sở chuyên khoa hô hấp mắc nấm phổi do Aspergillus.

Việt Nam cũng là nước có gánh nặng nấm mạn tính thứ 5 trên thế giới với trên 55.000 ca. Theo các chuyên gia y tế, nấm phổi là một bệnh nhiễm trùng phổi, ít gặp ở người bình thường có sức đề kháng tốt. Bệnh hay gặp ở người suy giảm miễn dịch, già yếu, mắc bệnh mạn tính lâu ngày.

Tỉ lệ bệnh nấm phổi chỉ chiếm 0,02% các bệnh phổi, tuy nhiên khi bị nấm phổi, chi phí điều trị rất cao, bệnh chưa được BHYT thanh toán, đặc biệt nếu không được phát hiện, điều trị kịp thời, tỉ lệ tử vong cũng rất cao. Trên thế giới, tỷ lệ sống của bệnh nhân sau 1 năm, 5 năm, 10 năm tương ứng là 86%, 62%, 47%. Tỷ lệ mắc nấm phổi mạn tính ở bệnh nhân lao mới 14% và lao đã điều trị 56%. Rất nhiều quốc gia không đủ nguồn lực để chẩn đoán và điều trị.

Bệnh nấm Aspergillus có thể điều trị được bằng các thuốc kháng nấm, khoảng ½ số trường hợp không được điều trị, tử vong sau 5 năm. Hàng năm trên toàn thế giới khoảng ½ triệu người tử vong do bệnh này.

90% người nhiễm nấm phổi còn sót ngoài cộng đồng: Nguy cơ tử vong rất cao

Hầu hết bệnh nhân thường đến khám vì ho ra máu kéo dài không rõ lý do, sốt kéo dài kèm đau ngực, ho khạc đờm kéo dài kèm khó thở như hen. Cùng với đó là các trường hợp chẩn đoán viêm phổi điều trị kháng sinh kéo dài không khỏi.

Những trường hợp được phát hiện và điều trị sớm có thể điều trị khỏi bằng các thuốc kháng nấm. Một phần lớn các trường hợp chẩn đoán và điều trị muộn cần phải phẫu thuật, nút mạch cầm máu song song với việc điều trị thuốc nấm kéo dài.

Những trường hợp này, nguy cơ tử vong cao trước và sau phẫu thuật. Những trường hợp muộn khác có thể biểu hiện bằng tình trạng suy mòn, khó thở nhập viện thường xuyên vì các tình trạng nhiễm khuẩn phổi.

Bệnh nấm phổi được phát hiện bằng chụp X-Quang hoặc chụp cắt lớp vi tính ngực có hình ảnh u nấm trên một hang có sẵn trong phổi có hoặc không kèm theo các tổn thương khác. Nếu không được điều trị, phần phổi bị phá hủy sẽ ngày một lớn, dẫn đến mất chức năng phổi. Lâm sàng biểu hiện là ho ra máu, khó thở và suy mòn. Những trường hợp này thời gian sống thêm là rất hạn chế.