Thông tin trên được các chuyên gia chia sẻ tại hội nghị khoa học tim mạch vận động viên chuyên nghiệp diễn ra tại Hà Nội ngày 25/3.
PGS.TS Võ Tường Kha, Giám đốc Bệnh viện Thể thao Việt Nam cho biết, vận động viên các đội tuổi quốc gia được coi là những người có tố chất thể lực khỏe nhất. Họ được tập luyện cùng chế độ sinh hoạt, dinh dưỡng khoa học để chuẩn bị có một tình trạng thể lực tốt nhất về vận động, tim mạch, hô hấp, thần kinh... Tuy nhiên, các bệnh lý cấp tính, đột quỵ vẫn thường xảy ra khi họ thi đấu, tập luyện thể thao cường độ cao.
Phần lớn các bệnh lý cấp tính, đột tử ở VĐV là các bệnh lý tim mạch. Chính sự tiềm ẩn bệnh lý tim mạch nguy hiểm đến tính mạng của vận động viên, nên việc sàng lọc tầm soát bệnh lý tim mạch tim mạch ở VĐV được các nhà y học, y học thể thao quan tâm sâu sắc.
Do VĐV có “trái tim thể thao” nên việc khám sàng lọc tim mạch VĐV nhiều khi không phát hiện ra các dấu hiệu bệnh lý tim mạch tiềm ẩn. Đặc điểm điện tâm đồ ở trạng thái yên tĩnh là dấu hiệu đáng tin cậy nhằm phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường tim mạch VĐV đã được các nhà khoa học sử dụng.
Phân tích 1042 hồ sơ khám sức khỏe và điện tâm đồ trạng thái yên tĩnh của VĐV các đội tuyển quốc gia tại các Trung tâm huấn luyện thể thao quốc gia cho thấy: dấu hiệu bất thường lâm sàng tim mạch là 7,29%, trên điện tâm đồ là 33%.
Theo PGS.TS Nguyễn Lân Hiếu, Giám đốc bệnh viện ĐH Y Hà Nội, nguyên nhân tim mạch của đột tử ở vận động viên trẻ tuổi do: Bệnh cơ tim phì đại là 36%; Bất thường bẩm sinh, mắc phải của động mạch vành là 23%; Nghi ngờ bệnh cơ tim phì đại 8%; Viêm cơ tim 6%; Loạn sản thất phải gây rối loạn nhịp 4%; Sa van 2 lá 3%; Vỡ phình động mạch chủ 3%, hẹp van động mạch chủ 2%; Bệnh cơ tim giãn 2%... Nguyên nhân khác 5%.
Vì vậy, theo PGS.TS Hiếu, tìm hiểu cơ chế, ảnh hưởng của hoạt động thể lực lên hệ thống tim mạch và có các phương pháp tầm soát, chẩn đoán sớm là hết sức cần thiết để giảm thiểu nguy cơ xảy ra các biến cố đột tử đáng tiếc.
PGS.TS Võ Tường Kha cũng cảnh báo, việc người dân tập thể dục nâng cao sức khỏe là rất tốt. Tuy nhiên nếu chúng ta không đảm bảo an toàn tập luyện thì có thể gây chấn thương, gây ra các bệnh lý tim mạch, hô hấp thậm chí là gây nhồi máu cơ tim, tăng huyết áp, xuất huyết não...
Ông cho biết Bệnh viện từng tiếp nhận một số trường hợp bị đột tử trong khi đang đá bóng, vào viện cấp cứu thì đã ngừng tim, không thể cứu được. Đây đều là những thanh niên trẻ 30-40 tuổi, đá bóng nghiệp dư, có sẵn vấn đề về tim mạch nhưng không đi khám nên không biết.
Vì thế, PGS Kha khuyên người bình thường trước khi chơi thể thao nên kiểm tra thể lực, gặp bác sĩ thể thao hoặc huấn luyện viên thể lực để được tư vấn, khám sàng lọc xem có bệnh lý gì tiềm tàng không như bệnh tim, phổi hoặc gia đình có tiền sử về tim phổi, huyết áp, cơ xương khớp… Nếu có vấn đề gì bất thường, người dân nên chọn môn tập và chọn khối lượng vận động phù hợp, nếu không có thể xuất hiện các tai biến.
Bên cạnh đó, trước mỗi buổi tập cũng cần đánh giá tình trạng thể lực có đảm bảo để tập, thời gian bao nhiêu, khối lượng vận động bao nhiêu, điều kiện thời tiết có cho phép. Chẳng hạn, thời tiết lạnh quá, nóng quá, môi trường không thông khí thì không nên tập vì tập có thể gây cảm nóng, cảm nắng…
"Người dân cũng cần chú ý xem điều kiện sân bãi có đảm bảo điều kiện để tập hay không; dụng cụ tập luyện có phù hợp với thể lực, tầm vóc hay không. Đồng thời, cũng chú ý dụng cụ bảo hộ- như nịt đầu gối, cổ tay, những bộ phận có nguy cơ chấn thương thì phải nịt…", PGS Kha nói.
Đồng thời, chuẩn bị nước uống, dinh dưỡng bổ sung trong quá trình luyện tập nếu không sẽ bị kiệt sức, thiếu năng lượng; lưu ý khởi động trước tập, tập xong phải thả lỏng, hồi phục. Nếu thấy các dấu hiệu như: đau tức ngực, khó thở, nhanh mệt, huyết áp tăng, huyết áp tụt, huyết áp không tăng, mạch nhanh quá mức… phải đi khám ngay.